Dietta

Składniki krwi i ich znaczenie

Morfologia krwi obwodowej jest jednym z najczęściej wykonywanych badań laboratoryjnych. Trudno byłoby znaleźć człowieka, który nigdy nie korzystał z tej analizy. Badanie morfologii krwi polega na zliczeniu poszczególnych rodzajów krwinek, przypadających na odpowiednią jednostkę jej objętości. Mniej więcej połowę objętości krwi człowieka stanowią krwinki, fachowo określane elementami morfotycznymi. Powstają one w czerwonym szpiku kostnym, z wyspecjalizowanych komórek macierzystych. Pozostała część krwi, w której krwinki są zawieszone, nazywana jest mianem osocza.

Rodzaje krwinek

Najwięcej jest krwinek czerwonych (erytrocytów), których barwa pochodzi od hemoglobiny – białka wiążącego cząsteczki tlenu. Istotnym składnikiem hemoglobiny jest żelazo, dlatego niedobór tego mikroelementu często skutkuje obniżonym stężeniem owej proteiny. Cechą szczególną erytrocytów jest to, że nie posiadają jądra komórkowego. Drugą ważną kategorią elementów morfotycznych są leukocyty. Wyróżnia się następujące rodzaje leukocytów:

• limfocyty
• granulocyty
  • neutrofile
  • eozynofile
  • bazofile
• monocyty

Każda w wypunktowanych powyżej krwinek posiada specyficzny wygląd (morfologię), dzięki czemu łatwo je odróżnić pod mikroskopem (oczywiście po odpowiednim wybarwieniu). Leukocyty odpowiedzialne są za obronę organizmu, dlatego ich liczba może zmieniać się w toku rozmaitych infekcji. Ostatnim morfotycznym składnikiem krwi są trombocyty (płytki krwi), które jednak nie są komórkami. Są to maleńkie twory, które aktywują się gdy naczynie krwionośne ulegnie uszkodzeniu. Uczestniczą one w powstawaniu skrzepu krwi.

Parametry składające się na morfologię krwi

U zdrowego człowieka liczba poszczególnych krwinek musi mieścić się w określonych przedziałach. Odchylenia od tych norm mogą świadczyć o procesach chorobowych, toczących się w organizmie, lub o niedoborach pokarmowych.

Parametry związane z erytrocytami

Norma określająca prawidłową liczbę erytrocytów to mniej więcej zakres 3,5 – 5,2 mln/mm³ u kobiet i 3,9 – 5,7 mln/mm³ u mężczyzn. Istotny jest tu zwrot „mniej więcej” gdyż w zależności od używanej aparatury i techniki zliczania, normy mogą nieco różnić się w poszczególnych laboratoriach. Z liczbą i właściwościami erytrocytów ściśle wiążą się następujące parametry:

• stężenie hemoglobiny, wyrażane w g/dl
• hematokryt – określa w procentach jaką część objętości krwi zajmują krwinki
• MCV – średnia objętość krwinki czerwonej, wyrażana w femtolitrach (fl)
• MCHC – średnie stężenie hemoglobiny w erytrocycie, podawane w g/dl
• MCH – średnia zawartość hemoglobiny w erytrocycie, określana w pikogramach (pg)
• RDW – rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów, wyrażana w procentach

Parametry związane z leukocytami i trombocytami

Liczba wszystkich leukocytów powinna mieścić się w przedziale 4-10 tys./mm³. W niektórych schorzeniach może dochodzić do selektywnej zmiany tylko wybranych rodzajów krwinek białych. Przykładowo w odpowiedzi na obecność pasożytów szczególnie mocno zmieniać się może zawartość eozynofilów. Dlatego często konieczna jest analiza leukogramu, czyli liczebności wyszczególnionych powyżej rodzajów leukocytów. Liczba trombocytów powinna zawierać się w przedziale 150-400 tyś mm³, a odchylenie od normy może powodować zaburzenia krzepnięcia krwi (i np. skazy krwotoczne).

Możliwość oznaczenia, w ramach morfologii krwi, tak dużej liczby parametrów zawdzięczamy automatyzacji – standardowo analizy te wykonują roboty. Automatyzacja gwarantuje też większą dokładność i powtarzalność wyników.